W poprzednim artykule krótko omówiłem budowę kolana – największego i najbardziej skomplikowanego stawu w organizmie człowieka. Wiemy już, na co jest narażone. W tym odcinku pora dowiedzieć się, jak należy leczyć najczęściej zdarzające się kontuzje.
Po postawieniu diagnozy należy nakreślić plan terapii. Powinien być dobrany indywidualnie, odpowiednio do stopnia i lokalizacji uszkodzenia, a także uwzględniający oczekiwania i możliwości pacjenta.
< ?php include(„./in/rehabilitacja.inc”); ?>Rehabilitację zawodnika z uszkodzoną łąkotką warto przeprowadzić, gdy doświadcza on niewielkich dolegliwości i nie skarży się na blokowanie kolana. Celem tych działań jest kontrola obrzęku, zapewnienie optymalnych warunków do gojenia się łąkotek, wzmocnienie mięśni, poprawa stabilizacji stawu i ruchomości łąkotek. W przypadku, gdy dochodzi do ryglowania stawu, należy przeprowadzić artroskopię w celu zszycia bądź usunięcia fragmentu łąkotki.
Leczenie zachowawcze „kolana skoczka” polega przede wszystkim na masażu poprzecznym zajętego więzadła, rozciąganiu mięśnia czworogłowego i jego treningu ekscentrycznym w staniu na pochyłym podłożu. Jest ono skuteczne u 80 proc. graczy, choć często trwa kilka miesięcy. Pomocne w walce z dolegliwościami są specjalne opaski lub taping.
Objawy towarzyszące chorobie Osgood- Schlattera mają tendencję do ograniczania się, jednak pod warunkiem zredukowania obciążeń. W celu przyspieszenia tego procesu oraz prewencji nawrotów należy rozciągać mięsień czworogłowy uda i mięśnie tylnej grupy uda. Warto także stosować zabiegi fizykoterapeutyczne, taping i przeprowadzić szczegółowe badanie sylwetki tenisisty w celu zidentyfikowania ewentualnych przyczyn przeciążenia przyczepu.
Nie na wyrywki
Cierpiącym na zerwanie więzadła krzyżowego przedniego proponuje się operację i rekonstrukcję struktury. Powodem takiej strategii leczenia jest możliwość podejmowania bardziej wymagających dla kolana dyscyplin sportowych oraz ograniczenie ryzyka wystąpienia wczesnych zmian zwyrodnieniowych.
Kluczowe znaczenie dla końcowego wyniku leczenia zachowawczego uszkodzenia więzadła pobocznego przyśrodkowego ma zabezpieczenie tkanki przed nadmiernym rozciąganiem przez 4-6 tygodni, co możemy osiągnąć poprzez noszenie stabilizatora.
Zazwyczaj rehabilitacja przedniego bólu kolana jest skuteczna, ale wymaga od pacjenta dużej wytrwałości, konsekwencji i regularności w wykonywaniu ćwiczeń. Celem terapii jest zmiana biomechaniki całej kończyny dolnej, dzięki której staw będzie obciążany w optymalny sposób. Leczenie polega na wzmacnianiu i rozciąganiu odpowiednich grup mięśniowych, terapii manualnej, fizykoterapii i plastrowaniu. Kapitalne znaczenie dla końcowego efektu rehabilitacji ma także przeanalizowanie poprawności działania stawu biodrowego i stopy, gdyż sposób działania kolana jest wypadkową pracy dwóch wymienionych okolic. Z tego powodu podejście musi być kompleksowe i nie należy ograniczać się jedynie do działań ukierunkowanych na staw kolanowy. Osoby z zaburzeniami w obrębie stóp, jak np. płaskostopie, powinny używać indywidualnie wykonanych przez specjalistę wkładek, aby nieprawidłowości w mechanice stopy zostały zniwelowane i nie wpływały na pracę kolana.
Głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda ściąga rzepkę w kierunku przyśrodkowym, zabezpieczając ją przed nadmiernym przesunięciem w kierunku bocznym. Wskutek bólu i oszczędzania kolana, struktura ta ulega szybkiemu zanikowi. Z tego powodu jej wzmacnianie jest jednym z kierunków działania w trakcie rehabilitacji. Ćwiczenia aktywizujące ją należy dobierać wtaki sposób, aby nie obciążać nadmiernie chrząstki stawowej i z drugiej strony nie powodować dużego zaangażowania głowy bocznej mięśnia czworogłowego, co spowoduje nasilenie dysbalansu mięśniowego. Skuteczną metodą terapii jest stosowanie elektrostymulacji przyśrodkowej części mięśnia czworogłowego.
Chroniczne boczne pochylenie rzepki prowadzi do adaptacyjnych zmian długości struktur, które odpowiadają za jej utrzymanie w odpowiednim miejscu na kości udowej. Przykurczone troczki boczne i mięśnie mające wpływ na ich napięcie należy rozciągać. Znane są koncepcje mówiące o znaczącej roli zmian ukrwienia i unerwienia tych tkanek w genezie niestabilności oraz bólów przednich kolana.
Stary na nowy
Jednym z kluczowych elementów w rozwinięciu się omawianego problemu jest nawyk koślawienia kolan przy wykonywaniu przysiadów, obniżania sylwetki w celu odegrania niskiej piłki lub przy lądowaniu na nodze po serwisie. Nauka poprawnego ustawiania kończyny i samokontrola są istotnymi elementami leczenia. Należy wzmacniać odwodziciele i rotatory zewnętrzne stawu biodrowego. Pomocnym narzędziem w ocenie prawidłowości wykonywania zadań ruchowych są specjalne systemy wideo do analizy ruchu.
Skrócenie mięśni grupy tylnej uda i łydki również może rozwinąć mechanizm przeciążający staw rzepkowo-udowy, dlatego należy je rozciągać.
Warto przeprowadzać trening propriocepcji, aby mięśnie jak najszybciej włączały się w proces stabilizacji stawu, nie pozwalając na niekontrolowane wychylenia od pozycji neutralnej.
Konsultacja z dietetykiem pomoże zoptymalizować dietę, dzięki czemu stworzymy lepsze warunki do wzmocnienia mięśni, redukcji masy ciała, poprawy jakości tkanek i przyspieszenia procesów gojenia.
Zastrzyk z kwasu hialuronowego często daje zadowalające efekty. Poprawia jakość płynu stawowego i optymalizuje poślizg powierzchni stawowych względem siebie (podobnie jak wymiana oleju w silniku samochodowym ze starego na nowy). Suplementacja glukozaminą czy siarczanem chondroityny może okazać się pomocna w pozbyciu się dolegliwości, jako że wpływa na utwardzanie chrząstki. Nie należy natomiast przeceniać jej dobroczynnego wpływu i ograniczać się w terapii jedynie do jej zażywania. Chrząstka stawowa nie jest wstanie się zregenerować.
Rehabilitacja może spowodować, że staw będzie przenosił obciążenia w nieco inny sposób, tym samym odciążając uszkodzone rejony, co spowolni lub ograniczy patologiczny proces. Fizjoterapia powinna być kontynuowana do czasu, kiedy przynosi korzyści. Błędem jest poddawanie się zabiegowi operacyjnemu bez uprzedniej próby leczenia zachowawczego.
Krzysztof Guzowski
* Autor jest fizjoterapeutą w Centrum Rehabilitacji Sportowej, licencjonowanym instruktorem PZT i PTR Professional oraz fizjoterapeutą reprezentacji Polski w tenisie (www.prosportsupport.com).
Kontakt pod nr tel. 606 489 932
Artykuł ukazał się w magazynie „TENISKLUB”
