Stopa płasko – koślawa jest najczęściej spotykaną wadą stóp.

Deformacja ma duży wpływ na występowanie urazów skrętnych w obrębie kończyn dolnych. W grupie ryzyka znajdują się struktury więzadłowo – stawowe stawów skokowych i kolan.  Dlatego w profilaktyce urazów ważna jest odpowiednia prewencja oraz jak najszybsze leczenie wykrytej patologii. Więcej informacji na temat ryzyka występowania urazów skrętnych znajduje się tutaj.

Przedstawione poniżej ćwiczenia mogą być pomocne zarówno w profilaktyce jak i leczeniu najczęściej występujących schorzeń stopy. Jednak należy pamiętać, że każdy problem kliniczny wymaga prawidłowego zdiagnozowania a postępowanie lecznicze powinno być prowadzone pod kontrolą specjalisty.

Korekcja koślawości

Nauka kształtowania i kontroli prawidłowego ustawienia stopy

Korekcja koślawości odbywa się poprzez kontrolę ustawienia kości piętowej. Podczas koślawości dochodzi do tzw. pronacji kości piętowej czyli obrotu górnej części pięty wokół osi strzałkowej w kierunku przyśrodkowym. Ustawienie to powoduje jednoczesną rotację kości skokowej i opartej na niej piszczeli następnie uda i stawu biodrowego. Działania korekcyjne polegają na odwróceniu tego patomechanizmu.

Podstawą działań profilaktycznych i korekcyjnych jest nauka prawidłowego ustawienia stopy.

Faza bierna

Cel ćwiczeń:

• Torowanie czucia głębokiego
• Nauka przyjmowania prawidłowej pozycji stopy
• Adaptacja systemu mięśniowo – więzadłowego do nowych warunków biomechanicznych – rozciągnięcie tkanek miękkich.

Sposób wykonania:

• Własnoręcznie za pomocą odpowiedniego chwytu.

Ustawienie kości piętowej korygujemy poprzez nadanie jej supinacji (rotacji zewnętrznej) -jest to przesunięcie górnej części kości piętowej bocznie od osi środkowej ciała [rys.2]. W początkowej fazie dokonujemy biernej korekcji przesuwając kość piętową i przodostopie za pomocą dłoni.

Chwyt przodostopia:

• mały palec ręki obejmuje podstawowy staw małego palca stopy
• Kciuk i palec wskazujący obejmuje podstawowy staw palucha
• Palec środkowy i serdeczny podparty na środkowej części sklepienia poprzecznego przodostopia od strony podeszwowej
• Stawy śródstopno – palcowe są lekko zgięte

Dzięki temu chwytowi możemy odbudować łuk poprzeczny przodostopia oraz odpowiednio je nawrócić.

Chwyt kości piętowej – drugą ręką obejmujemy kość piętową i odwracamy ją trójpłaszczyznowo poprzez nadanie:

• Supinacji
• Odwiedzenia.

Faza czynna 

Aktywizacja mięśnia strzałkowego długiego.

Mięsień strzałkowy długi odpowiedzialny jest za pronację przodostopia czyli nawracanie stopy oraz bierze znaczny udział w kontroli łuku poprzecznego. Dodatkowo jest zginaczem podeszwowym stopy.

Prawidłowa funkcja mięśnia strzałkowego długiego jest niezbędna do zachowania fizjologicznych punktów podarcia i właściwej mechaniki chodu.

Jako pierwsze wykonujemy ćwiczenie w siadzie skrzyżnym. Pozycja ta ułatwia przyjęcie i kontrolę supinacji (odwrócenia) kości piętowej.

Podczas wykonywania przedstawionego poniżej ćwiczenia pięta musi być stale ustawiona w supinacji dlatego staramy się nie odrywać kostki bocznej od podłoża.

Stopniowo zwiększamy poziom trudności ćwiczeń. Przechodzimy do ćwiczeń mięśnia strzałkowego długiego w pozycji siedzącej.

Kontrola sklepienia stopy w pozycji stojącej

Kontrola stopy pod obciążeniem osiowym w pozycji statycznej i dynamicznej. Na filmie widoczna jest narysowana przerywana linia piszczelowa przednia. Przy dobrze wykonanej korekcji linia powinna mieć prosty przebieg. Ćwiczenie to może służyć jako podstawowe zadanie funkcjonalne do wykonywania przy dowolnych czynnościach statycznych (zmywanie naczyń, czekanie na przystanku itp.).

W toku dalszego postępowania korekcyjnego przechodzimy do nauki chodu i prawidłowej kontroli stopy na płaskiej twardej nawierzchni stopniowo zwiększając poziom trudności poprzez zmianę podłoża na coraz mniej stabilne. Możemy chodzić po karimatach, materacach do ćwiczeń, ławeczkach, suszkach, poduszkach sensomotorycznych etc. Ważne aby zmieniając podłoże i podnosząc poziom trudności dobrze kontrolować ustawienie stopy.

Powyższy program jest jedynie propozycją możliwości leczenia funkcjonalnego wybranych wad stóp. Przed przystąpieniem do ćwiczeń warto skonsultować się ze specjalistą w celu dokładnego określenia wady oraz nauki przyjmowania prawidłowych wzorców ruchowych odpowiednio dobranych do określonego problemu posturalnego.